Mikołaj Kopernik 1473-1543

Szanowni Państwo,

zapraszamy do obejrzenia naszej wystawy w czytelni Biblioteki Głównej WUM, gdzie przybliżamy postać Mikołaja Kopernika jako lekarza.

Mikołaj Kopernik żył na przełomie średniowiecza i renesansu, w okresie wielkich przemian i odkryć, odrodzenia się humanistycznych ideałów starożytności oraz wiary w potęgę rozumu ludzkiego. Jednocześnie w owym okresie istniały nadal bardzo ścisłe związki pomiędzy astronomią, astrologią i medycyną. Panowało przekonanie, że ciała niebieskie, a w szczególności położenie oraz ruchy gwiazd i planet wywierają bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka.

Mikołaj Kopernik zapisał się w historii głównie jako astronom i twórca systemu heliocentrycznego, lecz będąc wszechstronnym człowiekiem renesansu zajmował się także matematyką, fizyką, ekonomią, filozofią. Był doktorem prawa i mężem stanu. W obszarze jego zainteresowań była też geografia, a zwłaszcza kartografia. Był wreszcie lekarzem, który przez ponad 40 lat uprawiał praktykę lekarską.

Po studiach w Krakowie (1491-1495) i po ukończonych studiach prawniczych w Bolonii (1495-1500), w 1501 roku Mikołaj rozpoczął studia medyczne w uniwersytecie w Padwie, słynącym z wysokiego poziomu nauczania, teatru anatomicznego oraz ze znakomitych profesorów, wykładowców zarówno medycyny teoretycznej jak i praktycznej.

Studia były czterostopniowe. Pierwszy i drugi stopień poświęcony był studiom i interpretacji dzieł Avicenny, Galena i Hipokratesa, trzeci stopień medycynie praktycznej, a czwarty chirurgii. Czas studiów trwał co najmniej trzy lata, oraz dodatkowo należało odbyć rok praktyki pod kierunkiem wybitnego lekarza. Po dwóch latach zdobywało się tytuł bakałarza, po trzech licencjata, który upoważniał do praktyki lekarskiej.

Kopernik odbył trzyletnie studia uzupełnione praktyką, co umożliwiło mu otrzymanie stopnia licencjata i upoważniało do wykonywania praktyki lekarskiej.

W 1503 roku Mikołaj Kopernik wrócił na Warmię i został lekarzem kolejnych biskupów warmińskich. Leczył także poza granicami diecezji warmińskiej, wyjeżdżał do chorych do Gdańska i Królewca. W swej działalności lekarskiej nawiązał Kopernik naukowe kontakty z wybitnymi lekarzami Odrodzenia, ustalając z nimi rozpoznania trudniejszych przypadków chorobowych. Zapoznany w Padwie z zagadnieniami higieny i epidemiologii pomagał podczas wybuchu choroby zakaźnej na Wybrzeżu i na Warmii.

Swoją wiedzę lekarską pogłębiał przez lekturę wielu dzieł z zakresu medycyny. W księgozbiorze posiadał dzieła kilkudziesięciu autorów, zarówno starożytnych autorytetów medycznych, jak i współczesnych mu podręczników z zakresu chorób wewnętrznych, chirurgii czy anatomii, a także medycyny praktycznej. W niektórych odnalezionych dziełach medycznych, które były własnością Kopernika, zachowały się na marginesach jego odręczne notatki związane z praktyką lekarską oraz recepty. Na marginesie jednej z nich napisał „zapamiętaj to lekarzu! Prawdziwe jest powiedzenie Awicenny, że nie wiedzący doprowadza do zabójstwa i dlatego jego powiedzenie powinno być w pamięci każdego ostrożnego lekarza”.

Do obowiązków lekarza należało nie tylko wypisanie odpowiedniej recepty, ale także własnoręczne przygotowanie medykamentu i dostarczenie go choremu. Recepty Kopernika niczym nie odbiegały od innych recept ówczesnych lekarzy w Europie. Mikołaj korzystał ze składników pochodzących z zielarstwa medycyny ludowej oraz zalecanych przez Dioskurydesa, Avicennę i innych mistrzów terapii medycznej. Unikał jednak popularnych wówczas środków nie kojarzących się dziś z medycyną, takich jak mocz, żaby, węże nietoperze, zwierzęce pazury czy substancje trujące. Mikołaj starał się zachować racjonalność i rozwagę, uważając, że najlepsze są krótkie recepty.

Kopernik jako medyk nie dokonał żadnego przełomu w medycynie, chociaż zaliczał do wybitniejszych lekarzy – praktyków epoki odrodzenia. Dla nas jest przede wszystkim genialnym astronomem, którego rękopis dzieła O obrotach sfer niebieskich, został wpisany w 1999 roku na listę Pamięć świata UNESCO. Dla jego współczesnych kanonik fromborski Kopernik był przede wszystkim lekarzem, o czym świadczą jego portrety z epoki z konwalią w ręku – średniowiecznym symbolem sztuki lekarskiej.

Monika Klimowska

Polikarp Girsztowt i chirurgia wędrowna – pomoc rannym i chorym powstańcom w 1863/64 roku

Szanowni Państwo,
W dniu 23 lutego o godz. 17.00 zapraszamy na wykład on-line dr Marii Turos pt:”Polikarp Girsztowt i chirurgia wędrowna – pomoc rannym i chorym powstańcom w 1863/64 roku”

Powstanie Styczniowe od strony sanitarnej było przygotowane niezbyt starannie. Złożyło się na to wiele przyczyn, jednak tuż po wybuchu walk, lekarze warszawscy na prośbę Rządu Narodowego w osobie Stefana Bobrowskiego stworzyli Komisję Lekarską. Na jej czele stanął Polikarp Girsztowt – przez cały czas prowadził swoją działalność w warunkach tak pełnej konspiracji, iż Rosjanie nie dowiedzieli się, iż na jej czele stoi wojskowy konsultant ze Szpitala Ujazdowskiego.
Dzielnie wspierali go Władysław Stankiewicz, Feliks Sommer oraz Ludwik Januszkiewicz. Nie tylko pod różnymi pozorami wyjeżdżali do ukrytych powstańczych szpitali by operować rannych i udzielać konsultacji, ale również kształcili młodych medyków, a nawet publikowali – i to w prasie katolickiej, a więc mniej narażonej na ataki cenzorskie – poradniki pierwszej pomocy.
…wspomagali ich farmaceuci warszawscy przygotowując iście zabójcze mikstury.
…i o tym warto pamiętać.

 

VITA BREVIS ARS LONGA

 

Szanowni Państwo,

Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego serdecznie zaprasza na wernisaż  wystawy pt: „ VITA BREVIS ARS LONGA…”, który odbędzie się  12 grudnia (poniedziałek)  o godz 10.00 w Centrum Biblioteczno – Informacyjnym, na I piętrze w Galerii Wystaw Czasowych.

Wystawa poświęcona jest  medycynie starożytnej Grecji w okresie największego rozkwitu. Głównym jej bohaterem jest Hipokrates i jego dziedzictwo oraz starożytni bogowie medycyny greckiej.  Tytuł wystawy jest łacińską wersją maksymy Hipokratesa, która po polsku brzmi:  „Życie krótkie, sztuka długa… ” Oznacza to, że do poznania sztuki medycznej nie wystarczy życie jednego człowieka – potrzebna jest praca wielu pokoleń.

 

Wywiad z cyklu: „Rozmowa z mentorem”

Szanowni Państwo,

Zapraszamy do odsłuchania pierwszego wywiadu z cyklu: „Rozmowa z mentorem”. Pierwszym gościem jest prof. Bogdan Ciszek, kierownik Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej WUM. Wywiad prowadzi Kinga Dziobiak studentka III roku Wydziału Lekarskiego WUM

W KRĘGU HISTORII MEDYCYNY


Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy na wykład on-line z cyklu:
W KRĘGU HISTORII MEDYCYNY, pt. „ Dominique Jean Larrey (1766-1842) chirurg wielkiej armii na ziemiach polskich”.

Wykład odbędzie się w najbliższą środę 23 listopada o godz. 17.00.
Prelegentem będzie Maria J. Turos – doktor nauk medycznych, etyk i teolog, pracownik naukowy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pasjonatka historii medycyny wojskowej, szczególnie przełomu XVIII i XIX wieku, kolekcjonerka. Autorka książek i artykułów poświęconych historii medycyny a przede wszystkim chirurgii. 

Tym razem spotkanie będzie poświęcone wybitnej postaci naczelnego lekarza, chirurga gwardii napoleońskiej Dominiqua Jeana Larreya, który był innowatorem na wielu płaszczyznach działań medycznych. Znany jako pionier medycyny ratunkowej, ale  również jako wynalazca ruchomego ambulansu wojskowego. Na podstawie jego pamiętników i listów poznamy wspomnienia z pobytu na ziemiach polskich, gdzie nieraz spieszył z pomocą i radą lekarską, gdzie poznał naszych lekarzy.

 

 

Obraz Dni

 

Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zaprasza na wystawę malarstwa Wandy Piskorskiej Obraz dni.

Prezentowane obrazy Wandy Piskorskiej, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, podejmują trudną tematykę traumatycznego doświadczenia, jakim była pandemia.

Cykl Obraz dni został namalowany w ramach Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kurator: Monika Klimowska

Wystawę można oglądać w siedzibie Muzeum, ul. Żwirki i Wigury 63, 02-091 Warszawa, w godz. 9.00 – 16.00, wstęp wolny.

 

200 lat nauczania medycyny w Warszawie

 

Szanowni Państwo,

od 5 października 2022 zapraszamy do oglądania naszej wystawy, zorganizowanej przy współpracy Biura Komunikacji i Promocji, pt.: 200 lat nauczania medycyny w Warszawie, która prezentowana jest w Centrum Dydaktycznym, na pierwszym piętrze przy ul. Ks. Trojdena 2a.

Na wystawie można prześledzić historię nauczania medycyny w Warszawie od 1809 roku, kiedy to powstał Wydział Akademicko-Lekarski, następnie Wydział Lekarski w strukturze Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Akademia Medyko-Chirurgiczna, Wydział Lekarski w strukturach Szkoły Głównej, rosyjskojęzycznego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie odrodzonego, polskojęzycznego UW. Wystawa opowiada też trudne dzieje tajnego nauczania medycyny w czasie II wojny światowej, reaktywacji Wydziału Lekarskiego w czasach powojennych. Przypomina też historię przekształcenia Wydziału Lekarskiego UW w samodzielną Akademię Medyczną, a także okoliczności zmiany nazwy na Warszawski Uniwersytet Medyczny.

Dzieje te są bogato ilustrowane zdjęciami ze zbiorów Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a także, między innymi, Archiwum Akt Dawnych, Muzeum Narodowego w Warszawie, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz fotografiami ilustrującymi nowoczesne oblicze współczesnej medycyny dostarczone przez Biuro Komunikacji i Promocji WUM. W gablotach eksponowane są oryginalne medale, dokumenty, zdjęcia, będące dziedzictwem naszej Alma Mater.

Wizyta darczyńców w naszym Muzeum

Szanowni Państwo, jest nam niezmiernie miło poinformować, że wczoraj
(28 czerwca) gościliśmy w Muzeum Historii Medycyny WUM Państwa Annę, Piotra i Macieja Zborowskich, którzy podarowali do naszych zbiorów bogatą kolekcję  pamiątek po  Prof. Tadeuszu Koszarowskim (1915-2002) – naukowcu chirurgu i onkologu, twórcy Centrum Onkologii na Ursynowie. Wybrane obiekty stanowią część prezentowanej wystawy, którą można obejrzeć  na II piętrze w czytelni Biblioteki Głównej WUM. Wśród najciekawszych  znajdują  się dokumenty Tadeusza Koszarowskiego z okresu studiów na Wydziale Lekarskim UW, tj.  legitymacja Koła Medyków oraz zdjęcie z zajęć prosektoryjnych. Prezentowane są również archiwalia z okresu II wojny światowej, które dotyczą początków pracy młodego lekarza.  Dzięki ofiarności naszych donatorów możemy nie tylko zachować pamięć o minionych czasach ale poznać również sylwetkę kolejnego wybitnego wychowanka naszej uczelni wzbogacając w ten sposób  dziedzictwo akademickie.